Jaka woda w Bałtyku i co wpływa na jej właściwości?

Morze Bałtyckie wyróżnia się nietypowymi właściwościami fizycznymi oraz chemicznymi, które wpływają bezpośrednio na stan ekosystemu i codzienne życie zarówno ludzi, jak i organizmów morskich. Jakiego rodzaju woda występuje w Bałtyku i jakie czynniki kształtują jej skład oraz właściwości? Odpowiedź jest jednoznaczna już w pierwszych faktach: niskie zasolenie, wyraźna sezonowa zmienność temperatury i ograniczona wymiana wód to główne cechy tego akwenu [1][2][3].

Cechy fizykochemiczne wody Bałtyku

Bałtyk jest morzem śródlądowym, co oznacza, że niemal całkowicie otaczają go lądy. Jedyne połączenie ze światem zewnętrznym stanowią Cieśniny Duńskie, łączące Bałtyk z Morzem Północnym. To właśnie ten wąski kontakt sprawia, iż wymiana wody zachodzi bardzo powoli i nieefektywnie, wpływając bezpośrednio na wszystkie kluczowe parametry wody [1][2].

Jednym z najbardziej wyrazistych aspektów jest niska zawartość soli. Średnie zasolenie powierzchniowe wynosi około 7,5 PSU (Practical Salinity Units), co jest wynikiem znacznie poniżej poziomu oceanicznego wynoszącego około 35 PSU. Skutkuje to obecnością w Bałtyku wody półsłonej, znacznie mniej słonej, niż w większości mórz świata [1][2].

Temperatura wody Bałtyku wykazuje silne zmiany w cyklu rocznym. Latem warstwa powierzchniowa nagrzewa się nawet do 20–25°C, natomiast zimą temperatura może spaść aż do 0°C. Nawet niewielkie zmiany klimatyczne natychmiast odbijają się na tym parametrze, regulując jednocześnie funkcjonowanie całego ekosystemu [1][3].

Procesy wpływające na właściwości wody Bałtyku

Głównym czynnikiem utrzymującym zasolenie Bałtyku na stałym poziomie są tzw. wlewy słonych wód z Morza Północnego. Występują one w formach baroklinowych i barotropowych – różnią się one dynamiką i sposobem przepływu, a ich intensywność zależy od pogody oraz zmian ciśnienia atmosferycznego. Bez regularnych wlewów słonej wody Bałtyk miałby jeszcze niższe zasolenie, zbliżając się do jeziora słodkowodnego [2].

Dopływ wód słodkich z dużych rzek znacznie przewyższa ilość wody morskiej docierającej z Morza Północnego. Ten bilans wodny w dużej mierze odpowiada za wyjątkowo niski poziom zasolenia oraz przekłada się na specyfikę organizmów żyjących w Bałtyku. Dochodzą do tego warunki pogodowe i zmiany klimatyczne, które wywołują długofalowe modyfikacje w temperaturze, cyrkulacji oraz zasoleniu całego akwenu [1][2][3].

W Bałtyku możemy wyróżnić wiele warstw wodnych o różnej gęstości, temperaturze i zasoleniu. Zjawisko rozwarstwienia jest ściśle powiązane zarówno z sezonowymi zmianami temperatury, jak i okresowym napływem słonawych mas wody. Dzięki temu powstają wyraźne strefy: powierzchniowa, środkowa oraz głębinowa, każda charakteryzująca się inną dynamiką oraz możliwościami funkcjonowania życia morskiego [2].

Zmienność sezonowa i skutki dla ekosystemu

Sezonowa zmienność temperatury wody Bałtyku wynika przede wszystkim z ilości promieniowania słonecznego, procesów mieszania wód podczas silnych wiatrów oraz długości okresu bez pokrywy lodowej. Latem podgrzewane są głównie warstwy powierzchniowe, natomiast zimą ochładzają się one aż do zera, co ma bezpośredni wpływ na cykle biologiczne, migracje ryb, planktonu oraz na aktywność procesów rozwoju glonów [1][3].

Współczesny Bałtyk jest ekosystemem wyjątkowo delikatnym. Ograniczona wymiana wód i duży udział rzek sprawiają, że każdy nadmiarowy dopływ zanieczyszczeń, substancji odżywczych czy zmian temperatury natychmiast odbija się na jakości wody oraz kondycji całej fauny i flory. Utrzymanie równowagi jest możliwe tylko dzięki stałemu monitorowaniu i badaniom naukowym [1].

Znaczenie zanieczyszczeń i ochrony środowiska

Bałtyk, jako morze półzamknięte, jest szczególnie podatny na zanieczyszczenia. Słaba wymiana wody z Morzem Północnym ogranicza możliwości samooczyszczania się akwenu. Każdy wpływ działalności człowieka – począwszy od spływu nawozów, ścieków, aż po zanieczyszczenia przemysłowe – prowadzi do pogorszenia się jakości wody oraz powstawania niebezpiecznych zjawisk, jak zakwity sinic czy obniżenie ilości tlenu w głębszych warstwach wody [1].

Wymiana wód między Bałtykiem a Morzem Północnym, choć kluczowa dla stabilizacji zasolenia i natlenienia, jest bardzo ograniczona. Tym silniejsze jest znaczenie działań na rzecz ochrony środowiska i odpowiedzialnego gospodarowania całą zlewnią Bałtyku. Skutki zaniedbań są tu widoczne szybciej niż w oceanach otwartych i mogą być znacznie trudniejsze do odwrócenia [1][2].

Podsumowanie: Jaka woda dominuje w Bałtyku?

Woda w Bałtyku to mieszanka wody słodkiej i słonej, charakteryzująca się bardzo niskim zasoleniem – średnio 7,5 PSU, dynamiczną sezonową zmiennością temperatury od zera zimą do nawet 25°C latem oraz silnym rozwarstwieniem wewnątrz kolumny wodnej [1][2][3]. Wszystkie istotne cechy determinowane są przez ograniczoną wymianę wód z Morzem Północnym, napływ mas słodkowodnych i sporadyczne wlewy słonej wody z zewnątrz [2].

Skład oraz właściwości wody Bałtyku to efekt skomplikowanych procesów hydrologicznych, czynników geograficznych oraz zmian klimatycznych. Tylko stałe badania, monitoring i zaangażowanie w ochronę środowiska mogą zagwarantować zachowanie równowagi tego cennego, a jednocześnie bardzo wrażliwego morza [1][2][3].

Źródła:

• [1] https://dlamorsa.pl/jaka-woda-jest-w-baltyku-zaskakujace-fakty-o-jej-wlasciwosciach
• [2] https://naukawpolsce.pl/aktualnosci/news,99712,naukowcy-badaja-wody-baltyku-w-tym-nadchodzacy-wlew-slonych-wod-z-morza
• [3] https://www.twojapogoda.pl/wiadomosc/2025-06-13/woda-w-baltyku-ciepla-jak-zupa-turysci-nie-moga-uwierzyc/